Bos in NRC: Voorstel van CDA was belachelijk

De eerste woede is verdwenen, maar PvdA-leider Wouter Bos is nog steeds fel als hij op zijn werkkamer over de breuk spreekt. Het is de ochtend na de mislukking van de formatie en Bos staat op het punt zijn fractie uitleg te geven over de gebeurtenissen van de dag ervoor. ,,Het was een regelrechte oorlogsverklaring’‘, zegt hij over het eindvoorstel van het CDA. ,,Ze sneden in de sociale zekerheid, in de bijzondere ziektekosten, in budgetten voor inburgering, alles.’’ En: ,,Als wij ze net zo hadden willen aanpakken als zij ons pakten, dan hadden we voorgesteld fors te snijden in het agrarische beleid én het bijzonder onderwijs te schrappen.’’

Wanneer zag u in dat het CDA niet met u wilde regeren?
,,Afgelopen dinsdag voelde ik voor het eerst nattigheid. Balkenende zei tijdens de onderhandelingen dat er iets mis was met de coherentie van het financiële pakket dat voorlag. Toen dacht ik: ze willen iets heel anders. Het gesprek onder vier ogen dat ik woensdag met Balkenende had, bevestigde dat gevoel. Hij heeft niets concreets ingebracht, alleen vragen gesteld over het proces. Ik heb van Jan Peter in gesprekken nog nooit iets concreets gehoord, hij heeft meerdere malen geweigerd met mij onder vier ogen te spreken.’’

En daarvoor heeft u nooit gedacht: dit moeten we niet willen?
,,Jawel, twee keer. De eerste keer was in de snuffelfase van de formatie, in de eerste dagen toen alleen Donner nog informateur was. Balkenende wilde toen het begrotingsevenwicht al in de eerste brief van de informateur hebben. Ik heb tegen hem gezegd: als dat ononderhandelbaar is, kunnen we beter nu ophouden. Hij zei dat het een hard punt voor hem was, maar niet ononderhandelbaar. Dat was voor mij voldoende. De tweede keer was toen de werkhypotheses voor het financiële kader geformuleerd werden. Ook toen ben ik er bijna uitgestapt, omdat het CDA bleef vasthouden aan eerst het budget vaststellen, dan pas het beleid maken. Maar we zijn toch doorgegaan.

Waarom eigenlijk, u proefde toch continu wantrouwen?
,,Omdat je het tegenover de 2,6 miljoen mensen die op je gestemd hebben niet kunt maken om met een arrogante kop de formatie te verlaten. Het klinkt pathetisch, maar zo is het wel.’’

Heeft de PvdA geen inschattingsfout gemaakt?
,,Nee, want als we er eerder uit waren gestapt, had u nu gevraagd waarom we onze verantwoordelijkheid niet hadden genomen. We moesten op basis van de verkiezingsuitslag door met elkaar, er was geen alternatief. Ik heb me wel eens afgevraagd of we ons de badinerende opmerkingen van het CDA allemaal moesten laten welgevallen.’’

Hoe moet het nu verder?
,,Ik heb geen flauw idee, dat moet het CDA maar zeggen.’’

Sluit u een lijmpoging uit?
,,M’n kop staat er niet naar, maar ik loop nooit weg voor mijn verantwoordelijkheden. Het vertrouwen heeft een enorme deuk opgelopen. Het eindvoorstel waar het CDA gisteren mee kwam, was belachelijk, dat vonden ook de informateurs. Het sneed met een chirurgische precisie alle punten die voor ons belangrijk waren uit het afgesproken pakket en het was slecht voor de economie. Ik wacht het Kamerdebat dat ongetwijfeld zal komen af en zal later mijn advies aan de koningin uitbrengen.’‘

Bron: NRC, Egbert Kalse